Τι μας έχουν μάθει τόσα χρόνια εμπειρίας;
Σίγουρα έχει υπάρξει μεγάλη πρόοδος από το 1978 που ήρθε στον κόσμο το πρώτο παιδί μετά από τη διαδικασία εξωσωματικής γονιμοποίησης που επινόησε ο Bob Edwards, ένας οραματιστής γενετιστής, τον οποίο είχα την τύχη να γνωρίσω. Το 2012 (που έχουμε πλήρη τα στοιχεία του έτους), η ομάδα μου στο EmBIO έχει επιτύχει μέχρι και 69% ποσοστό εγκυμοσύνης σε κύκλους εξωσωματικής γονιμοποίησης με γενετικό υλικό (ωάρια και σπέρμα) καλής ποιότητας.
Έγιναν, πιστεύετε, λάθη σε όλη αυτή τη διαδρομή;
Στην πορεία έχουν μεσολαβήσει κάποιες βοηθητικές τεχνικές υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, που δεν κατάφεραν να αποδείξουν την αξία τους. Καθώς ασχολούμαι με την έρευνα συμμετέχοντας σε ομάδες διεθνώς καταξιωμένων γυναικολόγων και γενετιστών, είμαι σε θέση να σας πω ότι τα υπογόνιμα ζευγάρια σε όλο τον κόσμο μόνο ωφελήθηκαν όλα αυτά τα χρόνια, ολοένα και περισσότερο. Οι θετικές εξελίξεις σαφώς υπερτερούν. Κι ας μην ξεχνάμε, οι ηθικοί φραγμοί αφορούν και τον καθένα μας προσωπικά.
Πολύ συχνά ακούμε προσωπικές ιστορίες γυναικών που χρειάστηκε να κάνουν πάνω από 20 κύκλους εξωσωματικής προκειμένου να κατορθώσουν να αποκτήσουν παιδί. Αυτού του τύπου οι περιπτώσεις είναι ηθική ιατρική προσέγγιση;
Ίσως ο Νο 1 εχθρός της ηθικής να είναι η υποκρισία. Αν ρωτήσουμε την ίδια τη γυναίκα που κατάφερε να κάνει παιδί στον 20ό κύκλο εξωσωματικής αν αυτό είναι ηθικό ή όχι από ιατρικής απόψεως, τι θα μας πει; Ότι το μετάνιωσε; Και πόσες γυναίκες θα έχουν το κουράγιο και την οικονομική δυνατότητα να υποστούν τόσους κύκλους εξωσωματικής; Ως ιατρός, που έχω μάθει να μην αρνούμαι τη δυνατότητα της ποιοτικής ζωής, την ηθική την βλέπω μέσα σε διαφορετικά πλαίσια. Και στην εποχή της διάχυσης της πληροφόρησης, η υπόθεση της εξωσωματικής αφορά και στα δύο μέρη, όχι μόνο στον γιατρό. Δηλαδή, όταν βλέπεις ότι ο γιατρός σου έχει αποτύχει στις 4 προσπάθειες, δεν χρειάζεσαι ιατρικές γνώσεις για να καταλάβεις ότι κάτι δεν πάει καλά και πρέπει να το ψάξεις αλλού και προπάντων αλλιώς.
Προσωπικά, βέβαια, δεν έχω υποβάλει καμμία γυναίκα σε μεγάλο αριθμό κύκλων εξωσωματικής. Δεν έχει χρειαστεί. Σε αρκετές περιπτώσεις όμως, έχουν έρθει από αλλού με πολλές προηγούμενες προσπάθειες και έχουν καταφέρει να αποκτήσουν παιδί μετά από μία ή δύο προσπάθειες εξωσωματικής.
Για μένα, ξέρετε ποιο είναι το ηθικά επιλήψιμο; Να θεωρείς ότι η εξωσωματική είναι μία μέθοδος άνετου πλουτισμού και όχι κάτι για το οποίο χρειάζονται πολύ ειδικές γνώσεις και πραγματική εμπειρία για να το κάνεις σωστά.
Τελικά, τα παιδιά που γεννιούνται μέσω εξωσωματικής γονιμοποίησης έχουν αυξημένη νοσηρότητα;
Η απάντηση είναι κατηγορηματικά όχι. Δεν υπάρχουν αρνητικές συνέπειες στα παιδιά που έρχονται στον κόσμο μέσω μιας διαδικασίας εξωσωματικής.
Τι πιστεύετε εσείς για τα φάρμακα που χορηγούνται στις γυναίκες που θα προχωρήσουν σε εξωσωματική; Αυξάνεται το ρίσκο εμφάνισης καρκίνου;
Με τα στατιστικά στοιχεία που έχουμε διεθνώς εξετάζοντας περισσότερα από 20.000 περιστατικά εξωσωματικής γονιμοποίησης, φαίνεται ότι δεν υπάρχει τέτοιο θέμα, εφόσον λαμβάνονται κάποιες στοιχειώδεις προφυλάξεις σχετικά με τις δόσεις των φαρμάκων, τα επίπεδα οιστρογόνων και τον αριθμό των κύκλων εξωσωματικής. Φυσικά, αυτό δεν σημαίνει ότι μία γυναίκα άνω των 35 ετών δεν πρέπει να εξετάζεται τακτικά με μια ψηφιακή μαστογραφία ή ένα Τεστ Παπ Μαστού στις περιπτώσεις που αυτό ενδείκνυται, είτε έχει κάνει εξωσωματική είτε όχι.
Πρακτικά, λοιπόν, μπορούμε να πούμε ότι η εξωσωματική γονιμοποίηση είναι μία μέθοδος με κυρίως θετικά αποτελέσματα στη ζωή της γυναίκας και γενικότερα του ζευγαριού που θέλει να φέρει στον κόσμο ένα ή περισσότερα παιδιά.
Ποια γενετικά νοσήματα μπορούν οριστικά να «σβήσουν» από μια βεβαρυμμένη γενετικά οικογένεια, με την βοήθεια της εξωσωματικής;
Τα προβλήματα που επιτρέπουν να λυθούν οι σύγχρονες τεχνικές μοριακής και κυτταρικής γενετικής (PGD/ PGS) αφορούν σε σοβαρά κληρονομούμενα νοσήματα που σχετίζονται με το DNA (σύνδρομο Down, μεσογειακή αναιμία κ.ά.), ανευπλοϊδίες που καταλήγουν κατά 50% σε αποβολές ή φυλοσύνδετα προβλήματα, τα οποία γίνεται να αποφευχθούν αν επιλεγεί να εμφυτευθεί το φύλο του εμβρύου που δεν μεταφέρει το παθολογικό γονίδιο.
Επιλογή φύλου, χρώματος ματιών, δέρματος μωρού…. Ανήκουν στα υπέρ ή στα κατά της εξωσωματικής;
Όταν δεν υπήρχε η εξωσωματική γονιμοποίηση, ορισμένοι γονείς που ήθελαν να υιοθετήσουν ένα παιδάκι προσπαθούσαν να επιλέξουν κάποιο που να τους μοιάζει, ενώ άλλοι ήθελαν απλώς ένα παιδί να το αγαπήσουν και να το μεγαλώσουν.
Η επιστημονική έρευνα στο πεδίο του προεμφυτευτικού ελέγχου δεν έγινε ποτέ με αισθητικά ή κοινωνικά κριτήρια. Σε πρακτικό επίπεδο, οι μέλλοντες γονείς όμως είναι λογικό να ζητήσουν ένα έμβρυο που να έχει το ίδιο χρώμα δέρματος και να είναι της ίδιας φυλής. Το πιο σημαντικό όμως δεν είναι τελικά αυτό. Η επιλογή φύλου στα έμβρυα εξυπηρετεί τον αποκλεισμό φυλοσύνδετων νοσημάτων, δηλαδή νοσημάτων που κληροδοτούνται μόνο από ένα συγκεκριμένο φύλο, όπως η αιμορροφιλία και η αχρωματοψία.
Τι ευθύνεται για τα αυξημένα ποσοστά υπογονιμότητας;
Η συμβολή του παράγοντα «ηλικία» της γυναίκας είναι γνωστή. Πράγματι, μετά τα 35, ο αριθμός και η ποιότητα των ωαρίων πέφτουν ραγδαία. Το στρες επίσης παίζει αρνητικό ρόλο στη γονιμότητα. Στους άντρες, το αλκοόλ, τα στενά παντελόνια, το κάπνισμα, το laptop στα γόνατα, το κινητό στην τσέπη. Και γενικά, κάποια πρόσθετα τροφίμων, η επιβαρυμένη με βλαβερές χημικές ουσίες ατμόσφαιρα… Διαλέγετε και παίρνετε. Στην Αγγλία, για παράδειγμα, που καταναλώνουν νερό ανακυκλωμένο από το κεντρικό σύστημα αποχέτευσης, ο πληθυσμός προσλαμβάνει αυξημένες ποσότητες οιστρογόνων λόγω του αντισυλληπτικού χαπιού που παίρνουν οι γυναίκες.
Δυστυχώς, κάποια πράγματα δεν γυρίζουν πίσω. Ευτυχώς, κάποια άλλα πηγαίνουν μπροστά και δίνουν λύσεις.
Η λαπαροσκοπική χειρουργική έχει βοηθήσει στην θεραπεία των υπογόνιμων γυναικών;
Πράγματι, εκτός από τις ορμονολογικές ανωμαλίες, ίσως υπάρχουν γυναικολογικά προβλήματα (κλειστές σάλπιγγες, ενδομητρίωση, ινομυώματα, κύστεις στις ωοθήκες ή συγγενείς ανωμαλίες μήτρας, όπως διάφραγμα μήτρας) που πρέπει να αντιμετωπιστούν χειρουργικά για να αποκατασταθεί η γονιμότητα και να επιτευχθεί μια φυσική σύλληψη. Η κάθε περίπτωση είναι ξεχωριστή. Αν όμως μια γυναίκα θέλει να μείνει έγκυος με φυσικό τρόπο, σίγουρα θα πρέπει να αποκλειστούν σύντομα τέτοια προβλήματα, που σήμερα λύνονται εύκολα, ανώδυνα και αναίμακτα με υστεροσκόπηση ή λαπαροσκόπηση.
Τι κρύβει το μέλλον για όσα ζευγάρια θα χρειαστούν εξωσωματική;
Δύο τάσεις είναι σαφείς: Η μία είναι για μεγαλύτερη άνεση για τη γυναίκα που κάνει μια θεραπεία γονιμότητας. Τώρα, για παράδειγμα, έχουμε στη διάθεσή μας μια ένεση διέγερσης ωοθηκών, που χορηγείται μόνο μία φορά στην αρχή της θεραπείας, ενώ πριν η γυναίκα έπρεπε να την κάνει καθημερινά. Η άλλη τάση αφορά στην αύξηση των ποσοστών επιτυχίας με νέες μεθόδους και τεχνικές.
Ακόμα και κάτι που μπορεί σήμερα να φαίνεται «αυτονόητο» στην εξωσωματική γονιμοποίηση, κάποτε απλώς δεν υπήρχε. Ξέρετε, για παράδειγμα, ποια εργαλεία εμβρυομεταφοράς έχουν αυξήσει διεθνώς τα Ποσοστά Επιτυχίας της Εξωσωματικής;
Δείτε: Γιατροί Εξωσωματικής
