health4you ...φροντίζουμε για την υγεία σας!

• Μία φυσιολογική διάθεση ή συναίσθημα, όπως για παράδειγμα στην περίπτωση μιας σημαντικής απώλειας ή θανάτου ενός αγαπημένου προσώπου.
• Ένα σύμπτωμα στην περίπτωση όπου η κατάθλιψη είναι μία μορφή αντίδρασης στο στρες ή μία δευτερογενής αντίδραση σε ασθένειες με οργανικά ή και ψυχιατρικά προβλήματα.
• Μία ψυχοπαθολογική διαταραχή όπως Δυσθυμική διαταραχή ή Διπολικές-Μανιακές διαταραχές. Όταν αναφερόμαστε σε «Συναισθηματικές Διαταραχές» μιλάμε για ψυχοκινητικές αλλά και διαπροσωπικές δυσκολίες στο άτομο.

Μέχρι και σήμερα ειδικοί από τον χώρο της Ψυχικής Υγείας-βιολογίας έχουν καταλήξει ότι τελικά η κατάθλιψη δεν είναι ούτε βιολογικό ούτε ψυχολογικό φαινόμενο (Schwartz & Schwartz , 1993). Εμπειρικά θεωρώ ότι είτε σε ελαφρότερη μορφή είτε περισσότερο αρκετοί άνθρωποι σε κάποιες φάσεις της ζωής τους έχουν βιώσει είτε κατάθλιψη είτε εμφάνισαν κάποια καταθλιπτικά στοιχεία. Είναι η απόγνωση που κάποιος σε συγκεκριμένη φάση της ζωής του ξεσπά στο συναίσθημα και στην διάθεση. Γενικότερα, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί η κατάθλιψη ως μία παθολογική θλίψη που συνοδεύεται από σημαντική μείωση του αισθήματος προσωπικής αξίας και ταυτότητας. Κατάθλιψη μπορούμε λοιπόν να ορίσουμε όταν υπάρχει σωρεία ψυχολογικών, συμπεριφορικών, γνωστικών και βιολογικών εκδηλώσεων και συμπτωμάτων.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η κατάθλιψη είναι μία φυσιολογική διάθεση που οδηγεί σε αντίδραση. Χρειάζεται να ελέγχουμε πάντα τα όρια μεταξύ της φυσιολογικής καταθλιπτικής διάθεσης και των ψυχοπαθολογικών καταστάσεων της διάθεσης όπου εκεί χρήζει απαραίτητα κλινική παρέμβαση. Είναι ένα φυσιολογικό συναίσθημα, έγκαιρα όμως μπορεί κάποιος να προλάβει πριν η κατάσταση φτάσει στην ψυχοπαθολογία.

Γνώση της κατάθλιψης

Η κατάθλιψη είναι μια ευρέως διαδεδομένη ασθένεια. Ποσοστό μεταξύ 2% και 4% του πληθυσμού της Ελλάδας πάσχει αυτή τη στιγμή από κατάθλιψη, το οποίο σημαίνει περίπου 300.000 Έλληνες.
Η κατάθλιψη επηρεάζει τόσα πολλά άτομα ώστε η μεγάλη πλειοψηφία από εμάς είτε γνωρίζει είτε πρόκειται να γνωρίσει ένα άτομο στην οικογένεια, την εργασία ή τον κύκλο των φίλων, το οποίο θα εμφανίσει κατάθλιψη. Συνεπώς, η κατάθλιψη μας αφορά όλους.

Διαταραχές σκέψης

Η σκέψη ενός καταθλιπτικού ατόμου διαταράσσεται ως προς την μορφή και το περιεχόμενο. Συγκεκριμένα στην διαταραχή μορφή: η παραγωγή ιδεών είναι αργή: το άτομο σκέπτεται και μιλάει αργά. Με αποτέλεσμα να υπάρχει:

• Μείωση ιδεών
• Μονοϊδεασμός
• Λιμνασμός σε ιδέες (πλάτιασμα)

Η σκέψη παρασύρεται από το καταθλιπτικό του συναίσθημα, υπάρχει καθήλωση σε μελαγχολικές ιδέες τις οποίες αναμασά και το αποτέλεσμα είναι η δυσκολία παραγωγής άλλων ιδεών.
Διαταραχές περιεχομένου: Περιλαμβάνονται οι παρερμηνείες και οι παραληρηματικές ιδέες. Στις παρερμηνείες το θεματικό περιεχόμενο είναι πάντα καταθλιπτικό. Θεωρεί ότι όλοι τον αποφεύγουν επειδή είναι αντιπαθής, χωρίς οικονομική άνεση, μη εξωτερικά εμφανίσιμος και θεωρεί ότι όλοι σχολιάζουν την ανικανότητα του. Νιώθει ανεπαρκής και σε βαρύτερες καταστάσεις έχει παραληρηματικές ιδέες διωκτικού περιεχομένου.
Οι παραληρηματικές ιδέες αφορούν το:

• Παρόν: Το άτομο θεωρεί ότι αποτυγχάνει μ’ οτιδήποτε καταπιαστεί, ακόμα και την επιτυχία την προσδίδει σε μία ευνοϊκή συγκυρία.
• Παρελθόν: Ανασύρει από την μνήμη του ασήμαντες (για τότε) καταστάσεις και ασυνέπειες που τώρα τις αξιολογεί ως αμαρτίες ή εγκλήματα.
• Μέλλον: Θεωρεί ότι θα έρθουν δεινά και καταστροφές για τον ίδιο και τους οικείους του. Ότι δεν έχει καμία ελπίδα ακόμα μπορεί να φτάσει στο σημείο να σχεδιάσει την αυτοκαταστροφή του.

Οπότε οι παραληρηματικές ιδέες ενός καταθλιπτικού μπορούν να παίρνουν χαρακτήρα:

• Προσδοκητικό: Θεωρεί ότι είναι ένοχος και περιμένει την τιμωρία του.
• Αναδρομικό: Αναζητεί ασήμαντα σφάλματα του παρελθόντος για να αυτοτιμωρηθεί.
• Φυγόκεντρο: Οι ιδέες αυτές επεκτείνονται στην οικογένεια του, ακόμη και σ’ όλη την ανθρωπότητα και έτσι μπορεί να προβλέπει την καταστροφή του κόσμου.
• Ανεξίκακο: Το άτομο στρέφεται ενάντια στον εαυτό του, θεωρεί τον ίδιο άξιο της τύχης του.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι στις παραληρηματικές ιδέες περιλαμβάνονται στοιχεία:

• Ενοχής
• Αυτοϋποτίμησης
• Ολέθρου
• Μηδενισμού
• Ταπεινότητας
• Αναξιότητας
• Πτωχείας (ότι έχει χάσει όλη του την περιουσία)
• Δίωξη
• Τάσεις υποχονδριασμού

Παράγοντες καταθλιπτικής διάθεσης

Ευσυγκινησία
Το άτομο αντιδρά εύκολα και έντονα σε ερεθίσματα μικρής έντασης. Η διαταραχή αυτή παρατηρείται σε περιπτώσεις υστερίας αλλά και σε οργανικά ψυχοσύνδρομα όπως επιληψία, μετατραυματικές καταστάσεις, γεροντική άνοια.

Συναισθηματική υπαισθησία
Η συναισθηματική απάντηση του ατόμου στα ερεθίσματα που δέχεται είναι υποτονική και σε ορισμένες περιπτώσεις είναι τελείως απαθής. Παρουσιάζεται στην χρόνια σχιζοφρένεια. Στη βαριά μορφή κατάθλιψης τα άτομα μερικές φορές δίνουν την εντύπωση ότι είναι απαθής ενώ στην πραγματικότητα το συναίσθημα διακινείται και μάλιστα πολύ έντονα.

Συναισθηματική ακράτεια
Δυσκολία στην συγκράτηση των συναισθημάτων. Υπερεαιυσθησία, έντονη ευσυγινισία.

Ανηδονία
Το άτομο δεν αντλεί καμία ευχαρίστηση από την ζωή του. Δραστηριότητες που απολάμβανε πριν πλέον του είναι αδιάφορες. Αυτό το στοιχείο συναντάτε σχεδόν πάντα στην κατάθλιψη.

Bαΐτσου Δήμητρα, Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας-Οικογενειακή Ψυχοθεραπεία