health4you ...φροντίζουμε για την υγεία σας!

Αυτή η μορφή καρκίνου είναι εξαιρετικά σπάνια σε παιδιά και εφήβους όμως αξίζει να αναφερθεί πως το μελάνωμα εμφανίζεται συχνότερα στα καλυπτόμενα μέρη του σώματος, σε αντίθεση με το βασικοκυτταρικό και το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα που παρουσιάζονται συνηθέστερα στα συνήθως ακάλυπτα μέρη του σώματος.

Τα λευκά άτομα έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να αναπτύξουν μελάνωμα παρά όσων ο χρωματότυπος είναι μελαμψός. Οι άνθρωποι με τα κόκκινα ή ξανθά μαλλιά, το ανοιχτόχρωμο δέρμα που ροδίζει, με τις πανάδες ή τις φακίδες, τα ανοιχτόχρωμα μάτια, πράσινα ή γαλανά ή μελιά, άτομα που δεν μαυρίζουν εύκολα στην απρόσεκτη ηλιοέκθεση το καλοκαίρι, είναι πιο ευαίσθητα και έχουν αυξημένο κίνδυνο να παρουσιάσουν μελάνωμα.

Η διακεκομμένη έκθεση σε έντονη ηλιακή ακτινοβολία που προκαλεί εγκαύματα παρά μαύρισμα σχετίζεται συχνότερα με μελάνωμα ενώ η χρόνια έκθεση στον ήλιο σχετίζεται με καλοηθέστερους καρκίνους του δέρματος.

Επίσης η κληρονομικότητα είναι αιτιολογικός και εκλυτικός παράγοντας, όπως συμβαίνει στο σύνδρομο δυσπλαστικού σπίλου, σε άτομα με τύπο δέρματος Ι και ΙΙ που παρουσιάζουν αυξημένη δυνατότητα ανάπτυξης ηλιακού εγκαύματος. Επιπλέον, το κακόηθες μελάνωμα μπορεί να προέρχεται από εξαλλαγή κακοήθους φακής, συγγενών σπίλων, μελανοκυτταρικών σπίλων. Προδιαθεσικούς παράγοντες μπορεί να αποτελέσουν ο χρόνιος ερεθισμός σπίλων και η ανοσοκαταστολή.

Ελέγχεται κάθε μήνα τους ύποπτους σπίλους

Το πρώτο βήμα για την προστασία μας λοιπόν είναι να γνωρίζουμε πολύ καλά το δέρμα μας και να μην εφησυχάζουμε όταν βλέπουμε πως κάτι αλλάζει στο μέγεθος ή στο χρώμα των σπίλων μας .

Για να υπάρξει ίαση, απαιτείται έγκαιρη διάγνωση και κατάλληλη χειρουργική επέμβαση. Οι οικογενειακοί γιατροί, οι παθολόγοι αλλά και οι ίδιοι οι ασθενείς πρέπει να αναγνωρίζουν τα πρώιμα προειδοποιητικά σημεία που συνήθως ακολουθούν την εξής σειρά: μαύρισμα κάποιου προϋπάρχοντος σπίλου, αύξηση του μεγέθους του, εμφάνιση ανομοιογενούς μελάγχρωσης (από σκούρο καφέ έως μαύρο) και μίγματος αποχρώσεων, δημιουργία ανώμαλων ορίων και προπέτεια (ανύψωση) της βλάβης. Η αιμορραγία αναφέρεται ως ένα από τα σημεία προχωρημένης νόσου.

Συγκεκριμένα , θα πρέπει να γνωρίζετε πως τα 5 πρώτα γράμματα της αλφαβήτου αποτελούν ένα οδηγό για τα πρώιμα προειδοποιητικά σημεία του μελανώματος. Αν εντοπίσετε σε κάποιο σπίλο μια από αυτού του τύπου της αλλαγές τότε θα πρέπει να επισκεφτείτε έναν ειδικό:

• Α εκφράζει την ασυμμετρία (ASYMMETRY)
• Β εκφράζει το όριο (BORDER)
• C εκφράζει το χρώμα (COLOR)
• D εκφράζει τη διάμετρο (DIAMETER)
• E εκφράζει την εξέλιξη ή την αλλαγή ((EVOLVING)

Πώς μπορούμε να προστατευτούμε έγκαιρα ;

Τα σημεία που πρέπει να προσέχουμε σε κάθε μελαχρωστική εστία που την έχουμε είτε από την γέννησή μας και για πάρα πολλά χρόνια, είτε είναι καινούργια είναι τα ακόλουθα:

1. όταν αλλάζει το χρώμα και γίνεται πιο σκούρα είτε όλη συνολικά, είτε σε κάποιο επιμέρους τμήμα. Το πιο συνηθισμένο χρώμα που παίρνουν είναι βαθύ βυσινί, μαύρο ή σκούρο καφέ.

2. αρχίζει η ελιά να αναπτύσσεται σε ογκίδιο είτε ολόκληρη ή σε κάποιο τμήμα της με χρώμα βαθύ, σκούρο, μαύρο ή βυσσινί.

3. όταν αρχίζει να βγάζει ακανόνιστες προσεκβολές στο περίγραμμα της που ήταν αρχικά ομαλό,

4. όταν αρχίζει να ματώνει με το πιο ασήμαντο ερέθισμα.

5. τα μελανώματα δεν είναι όλα μελαχρωματικά. Υπάρχουν και μελανώματα που δεν έχουν χρώμα, είναι αχρωμάτιστα. Ιδίως κάποιες βλάβες κάτω από τα νύχια που μοιάζουν με σάρκα από είσφρυση όνυχα ή μυκητίαση. Τα πιο πολλά από αυτά έχουν κακή πρόγνωση.

6. οποιοσδήποτε σπίλος αλλάζει μορφή είναι εμφανίζεται ξαφνικά σε μικρό χρονικό διάστημα πρέπει να μας βάζει σε ανησυχία και να αφαιρείται με τοπική αναισθησία για να γίνει η παθολογοανατομική έρευνα.

Πως επεκτείνεται το μελάνωμα;

Υπάρχουν δύο φάσεις ανάπτυξης των μελανωμάτων: η ακτινοειδής (προς την εξωτερική επιφάνεια του δέρματος) και η κάθετη (σε βάθος διείσδυση). Μερικές φορές τα μελανώματα που επεκτείνονται επιφανειακά παραμένουν σ' αυτή την ακτινοειδή φάση ανάπτυξης περισσότερο από ένα χρόνο. Τα οζώδη μελανώματα αναπτύσσονται σε βάθος (κάθετα) αμέσως μετά την εμφάνισή τους.

Συνεπώς η ανακάλυψή τους σε βιολογικά αρχική φάση είναι πιθανότερη στα επιφανειακής επέκτασης μελανώματα, αν και κάποια στιγμή αρχίζουν να αναπτύσσονται κάθετα. Όταν συμβεί αυτό είναι εξίσου επικίνδυνοι όγκοι όπως και το οζώδη μελανώματα. Τα μελανώματα διασπείρονται επίσης και μέσω του λεμφικού συστήματος ή αιματογενώς σε οποιοδήποτε όργανο του σώματος. Οι συχνότερες εντοπίσεις είναι οι πνεύμονες, το ήπαρ, ο εγκέφαλος, τα οστά και το δέρμα με τη μορφή μελαγχρωματικών ογκιδίων και υποδορίων οζιδίων.

Ποια τα στάδια του μελανώματος;

Στάδιο Ι (in situ): Το μελάνωμα βρίσκεται στη θέση της προέλευσής του, στη βασική μεμβράνη της επιδερμίδας στη χοριοεπιδερμική συμβολή, εκεί όπου συναντώνται οι εξωτερικές στιβάδες του δέρματος με τις εσωτερικές.

Στάδιο ΙΙ: Επέκταση στο άνω τριτημόριο του χορίου, στη θηλώδη στιβάδα του χορίου.

Στάδιο ΙΙΙ: Το μελάνωμα επεκτείνεται στο όριο μεταξύ θηλώδους και δικτυωτής στιβάδας του χορίου.

Στάδιο ΙV: Διήθηση της δικτυωτής στιβάδας.

Στάδιο V: Διήθηση των υποδόριων ιστών, όπως του λιπώδους ιστού.

Ποια είναι η πρόγνωση στα διάφορα στάδια της νόσου

Τα μελανώματα του σταδίου I σχεδόν πάντοτε είναι ιάσιμα με χειρουργική αφαίρεση της βλάβης. Τα μελανώματα των επιπέδων ΙΙΙ και IV υποτροπιάζουν στο 85% των περιπτώσεων. Τα μελανώματα του επιπέδου II υποτροπιάζουν σε ποσοστό 60% περίπου.

Τα μελανώματα που έχουν πάχος μικρότερο των 0,75mm συνήθως θεωρούνται σε μεγάλο βαθμό ιάσιμα με χειρουργική επέμβαση μόνο, αν και σε μερικά με τέτοιες «λεπτές» βλάβες παρουσιάστηκε υποτροπή. Όγκοι πάχους 0.76mm έως 1.5mm θεωρούνται ότι έχουν προκαλέσει μέτρια διήθηση και έχουν χειρότερη πρόγνωση απ' ότι οι λεπτές βλάβες. Τα μελανώματα πάχους 1,6mm ή και μεγαλύτερου είναι πολύ βαθιά, ιδίως όσα έχουν πάχος πάνω από 4mm.

Αν και δεν υπάρχει ακριβής συσχέτιση ανάμεσα στις δύο ταξινομήσεις, μπορεί να επισημανθεί κάποια αλληλεξάρτηση ανάμεσα στα επίπεδα και το πάχος της διήθησης. Φρόνιμο είναι να θεωρείται ότι κάθε βλάβη με βάθος διείσδυσης μεγαλύτερο των 1,5mm μπορεί δυνητικά να υποτροπιάσει, επομένως είναι επικίνδυνη. Στις περιπτώσεις αυτές χρειάζεται συχνή επαφή με το χειρουργό ή τον ογκολόγο ώστε να διενεργούνται οι κατάλληλες εξετάσεις.

Άλλο σημείο που υποδηλώνει φτωχή πρόγνωση, εκτός του προχωρημένου σταδίου, είναι η διήθηση των επιχώριων λεμφαδένων. Συνήθως οι λεμφαδένες αποτελούν ανοσολογικό φραγμό έναντι του όγκου. Όταν αυτοί διηθηθούν από τον όγκο, τα καρκινικά κύτταρα περνούν τελικά στο αίμα, απ' όπου μεταναστεύουν σε απομακρυσμένα όργανα. Τουλάχιστον στο 80% των ασθενών με προσβεβλημένους λεμφαδένες εκδηλώνεται υποτροπή του όγκου σε άλλο σημείο του σώματος. 'Άλλοι προγνωστικοί παράγοντες είναι η ύπαρξη αιμορραγίας ή εξέλκωσης αλλά και η γενικότερη κατάσταση της υγείας του ασθενούς.

Πώς θεραπεύεται το μελάνωμα;

Η θεραπεία, γίνεται με χειρουργική εκτομή, καθαρισμό λεμφαδένων, βιοψία φρουρού λεμφαδένα και σε προχωρημένα στάδια εφαρμόζεται ανοσοθεραπεία με ιντερφερόνη και ιντερλευκίνη-2, ενώ σε περιπτώσεις μεταστάσεων στον εγκέφαλο ή τον πνεύμονα εφαρμόζεται παρηγορητική ακτινοθεραπεία. Η χειρουργική επέμβαση πρέπει να γίνεται 3 εβδομάδες μετά την κλινική διάγνωση ή την επιβεβαίωση με βιοψία. Όλες οι συμπληρωματικές θεραπείες έχουν στόχο την αύξηση του χρόνου ελεύθερου νόσου και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής. Όταν εντοπιστούν διηθημένοι λεμφαδένες το ποσοστό 5ετούς επιβίωσης είναι κάτω του 30%, ενώ με παρουσία απομακρυσμένων μεταστάσεων η πενταετής επιβίωση είναι μικρότερη του 4%.