Ωοθηκική ενδομητρίωση
Στην Ελλάδα τουλάχιστον αντιπροσωπεύει την πιο συχνή έκφραση της νόσου και συνήθως ανακαλύπτεται τυχαία κατά την διάρκεια γυναικολογικού υπερήχου. Στον υπέρηχο παρατηρούνται κύστεις μέσα στις ωοθήκες, οι οποίες λόγω της σύστασης του υγρού- «σοκολατοειδές»- παρουσιάζουν μια ιδιάζουσα ηχογραφική εικόνα (φωτ. 1). Αυτές όταν ανακαλύπτονται έχουν συνήθως μέγεθος πάνω από 3,4 εκατοστά και αφορούν συχνότερα την αριστερή ή σπανιότερα και τις δύο ωοθήκες (σχέδιο 3). Χαρακτηριστικά η ωοθηκική ενδομητρίωση δεν πονάει παρά μόνο αν συνοδεύεται από ενδομητρίωση σε άλλες περιοχές όπως π.χ οπισθοπεριτοναϊκή, η οποία συνοδεύετα από άλγος. Λόγω θέσης και μεγέθους μπορεί να εμποδίζει τη φυσιολογική σύλληψη. Η θεραπεία είναι επεμβατική, γίνεται λαπαροσκοπικά και αφορά την αφαίρεση της κύστης με τη λιγότερο δυνατή ενόχληση του υγειούς ωοθηκικού ιστού (σχέδιο 4).
Σχέδιο 3. Ωοθηκική ενδομητρίωση
Σχέδιο 4. Λαπαροσκοπική αφαίρεση με συμφύσεις κύστης
Περιτοναϊκή ενδομητρίωση
Αυτή η μορφή της νόσου ανευρίσκεται τυχαία στη διάρκεια διαγνωστικής λαπαροσκόπησης για υπογονιμότητα. Παρουσιάζει εικόνα καφεοειδών, κόκκινων ή ασπριδερών κηλίδων στην επιφάνεια του περιτοναίου κάτω από τις ωοθήκες, κοντά στη βάση της μήτρας ή στην πρόσθια επιφάνειά της, κοντά στην ουροδόχο κύστη (σχέδιο 5). Παρόλο που δεν δημιουργεί ιδιαίτερα προβλήματα στην κοιλιά όπως συμφύσεις ή ανατομικές ανωμαλίες, φαίνεται να συναντάται πιο συχνά σε γυναίκες που προσπαθούν να τεκνοποιήσουν παρά σε γυναίκες που έχουν ήδη οικογένεια. Ο μηχανισμός με τον οποίο ενοχλούν τη σύλληψη είναι άνοσο-χημικός και η γονιμότητα βελτιώνεται μετά την εξαίρεση των περιτοναϊκών βλαβών ή τη χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής.
Σχέδιο 5. Περιτοναϊκή ενδομητρίωση
Οπισθό-περιτοναϊκή ενδομητρίωση
Αυτή είναι η πιο σοβαρή έκφραση της νόσου διότι δημιουργεί σοβαρές ανατομικές διαταραχές και συνοδεύεται από άλγος κατά την διάρκεια ή και εκτός διάρκειας της περιόδου (σχέδιο 6). Ευτυχώς στη χώρα μας αποτελεί την πιο σπάνια μορφή ενδομητρίωσης σε σχέση με τις βορειότερες ευρωπαϊκές χώρες, που φαίνεται να πλήττονται πιο συχνά. Γυναίκες με οπισθο-περιτοναϊκή ή εν τω βάθει, ή οζώδη ενδομητρίωση - όλοι παρεμφερείς όροι - πονάνε όχι μόνο στην περίοδο, αλλά και κατά τη διάρκεια σεξουαλικών σχέσεων, εντερικών κενώσεων, ούρησης αλλά και κατά τη διάρκεια της μέρας.
Σχέδιο 6. Οπισθοπεριτοναϊκή ενδομητρίωση με συμφύσεις στο παχύ έντερο
Αυτή η μορφή ενδομητρίωσης δημιουργεί όζους, δηλαδή τοπικές διογκώσεις, οι οποίες εστιάζουν σε περιοχές όπως οι σύνδεσμοι της μήτρας που είναι στη βάση του οργάνου πίσω από το περιτοναϊκό κάλυμμα και είναι πλούσιοι σε νευρικά πλέγματα. Αυτά τα ογκίδια με την πάροδο του χρόνου παραμορφώνουν και παγιδεύουν ιστούς, αλλάζουν την τοπική ανατομία και προκαλούν στερεές και συμπαγείς συμφύσεις. Με τον όρο σύμφυση εννοούμε τη συμπλησίαση και συνένωση οργάνων που υπό φυσιολογικές συνθήκες είναι ελεύθερα. Οι ενδομητριωτικές συμφύσεις παρενοχλούν τη λειτουργία του παγιδευμένου οργάνου και με αυτόν τον τρόπο δημιουργούν συμπτώματα όπως πόνο, στειρότητα κλπ.
Η οπισθο-περιτοναϊκή ενδομητρίωση, όταν συναντάται, μπορεί να συνοδεύεται και από ωοθηκική ή και περιτοναϊκή ενδομητρίωση. Αυτό το σύμπλεγμα δημιουργεί μια εικόνα γενικευμένης πυελικής ενδομητρίωσης, η οποία είναι από τις βαρύτερες μορφές και αποτελεί τη βασικότερη αιτία της γυναικείας στειρότητας και άλγους (σχέδιο 7).
Σχέδιο 7. Οπισθοπεριτοναϊκή ενδομητρίωση με συμμετοχή της ωοθήκης και του περιτοναίου
Πώς γίνεται η διάγνωση στην οπισθοπεριτοναϊκή ενδομητρίωση
Στην περίπτωση της οπισθοπεριτοναϊκής ενδομητρίωσης η διάγνωση γίνεται κλινικά, διότι η ασθενής περιγράφει ξεκάθαρα την περιοχή και τη συχνότητα του πόνου. Επίσης, έλεγχος και ψηλάφιση της περιοχής προκαλεί σχεδόν πάντοτε τον πόνο που περιγράφει η γυναίκα. Επί πλέον διακολπικός ή διορθικός υπέρηχος συμπληρώνουν την κλινική αξιολόγηση διότι απεικονίζουν την βλάβη ή τις βλάβες, ενώ σε δύσκολες περιπτώσεις η μαγνητική τομογραφία βοηθάει περισσότερο. Σε πολύ ιδιαίτερες περιπτώσεις μπορεί να χρειαστεί να γίνει πυελογραφία και βαριούχος υποκλισμός.
Έχει σχέση με καρκίνο η ενδομητρίωση
Η περιτοναϊκή και η οπισθοπεριτοναϊκή ενδομητρίωση δεν φαίνεται να συσχετίζονται με κακοήθεια. Η ωοθηκική ενδομητρίωση, αν και σπάνια, έχει συσχετιστεί με κακοήθη εξαλλαγή στο εσωτερικό κύστης σε σχέση με τις άλλες δύο μορφές. Ενδομητριώματα, τα οποία αναπτύσσονται γρήγορα και έχουν συμπαγή στοιχεία στο εσωτερικό της κύστης, πρέπει να αξιολογούνται με μαγνητική τομογραφία και να αντιμετωπίζονται σύντομα. Και σε αυτές τις περιπτώσεις η λαπαροσκοπική προσπέλαση είναι εφικτή, αλλά η πιθανότητα μετατροπής της επέμβασης σε λαπαροτομία θα πρέπει να έχει συζητηθεί με την ασθενή.
Βοηθάει η μέτρηση του CA 125 στην ωοθηκική ενδομητρίωση ή στην ενδομητρίωση γενικά
Συνήθως τα επίπεδα του CA 125 είναι αυξημένα στην ενδομητρίωση, ειδικά στις πολύ ενεργές μορφές, όταν μαζί με την ωοθηκική υπάρχει και εκτεταμένη περιτοναϊκή ενδομητρίωση. Άρα, δεν έχει και τόσο μεγάλη σημασία μια μικρή αύξηση αυτού του δείκτη στην ωοθηκική ενδομητρίωση. Σε περιπτώσεις όμως που ο CA 125 βρίσκεται αρκετά αυξημένος προεγχειρητικά, καλό είναι να επανελέγχεται μετεγχειρητικά, και αυτό σε τρεις μήνες και όχι νωρίτερα, διότι αμέσως μετά το χειρουργείο τα επίπεδα ανεβαίνουν λίγο φυσιολογικά και αυτό μπορεί να προκαλέσει αδικαιολόγητη ανησυχία.
Διαβάστε ακόμα: Ενδομητρίωση, βασικές και χρήσιμες πληροφορίες (α’ μέρος).
Eξαφανίσετε τους κιρσούς, εύκολα και ανώδυνα
Κερατόκωνος: αποτελεσματική αντιμετώπιση.
Παχυσαρκία : Σύγχρονη Λύση από τον Ειδικό 
Απαλλαγείτε από τις αιμορροΐδες ανώδυνα και αποτελεσματικά 
Απαλλαγείτε από το κότσι σε 20 λεπτά 
